بر اساس قانون مالیات بر خانه‌های خالی که در دی‌ماه ۱۳۹۹ به تصویب رسید، تمام مالکان اعم از شهری و روستایی و مستأجران واحدهای مسکونی باید از ۱۹ فروردین تا ۱۹ خرداد، اطلاعات محل سکونت و املاکی که دارند را در سامانه املاک و اسکان کشور به آدرس amlak.mrud.ir به ثبت برسانند. هدف از این کار، از سوی وزارت راه و شهرسازی، ثبت و تعیین دقیق تعداد واحدهای مسکونی در کشور و برنامه‌ریزی برای تولید و عرضه مناسب‌تر مسکن اعلام شده است.
همچنین یکی دیگر از اهداف این قانون، مالیات بستن بر خانه‌های خالی از سکنه به منظور جلوگیری از ورود پول به بازار مسکن و تبدیل آن به یک کالای سرمایه‌ای بوده تا مسکن به عنوان یک کالای مصرفی در نظر گرفته شده و فشار روی قشر بی‌خانه و مستأجر کمتر شود. بر اساس قانون مالیات بر خانه‌های خالی، هر واحد مسکونی واقع در شهرهای بالای یک صد هزار نفر جمعیت، در هر سال مالیاتی باید در مجموع بیش از ۱۲۰ روز ساکن یا کاربر داشته باشد و در غیر این صورت خانه خالی شناخته شده و از سال اول مشمول مالیات بر خانه‌های خالی خواهد بود. اما مبلغ مالیات خانه‌های خالی چقدر است؟
- سال اول: معادل شش برابر مالیات متعلقه (مالیات بر درآمد اجاره واحد مذکور)
- سال دوم: معادل دوازده برابر مالیات متعلقه
- سال سوم به بعد: معادل هجده برابر مالیات متعلقه
به طور کلی قانون مالیات بر خانه‌های خالی بر اساس بندهای زیر اعمال می‌شود:
- عدم ثبت اطلاعات توسط مالک مستأجر واحدهای مسکونی در شهرهای بالای یکصدهزار نفر جمعیت در سامانه ملی املاک و اسکان کشور
- اجاره واحد مسکونی به فردی که اقامتگاه اصلی دیگری در سامانه برای او تعریف شده است.
- هر واحد مسکونی در مجموع بیش از ۱۲۰ روز ساکن یا کاربر نداشته باشد، در صورت تغییر مالکیت به صورت رسمی مهلت ۱۲۰ روز برای مالک جدید جاری است.
- در صورتی که مالک واحد مسکونی خود را برای فروش یا اجاره حسب مورد به ارزش اجاری یا میانگین قیمت‌های روز منطقه موضوع مواد ۵۴ و ۶۴ قانون مالیاتهای مستقیم از طریق سامانه معاملات املاک عرضه نماید، مشمول مالیات نمی‌شود، لیکن اگر مالک بیش از دوبار از اجاره و یا فروش ملک خود به قیمت های مذکور خودداری کند، واحد مذکور مشمول مالیات خانه خالی می‌شود.
- ارزش اجاری برای هر متر مربع واحد مسکونی ۴۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است. برای مثال اگر خانه ای ۷۰ متری خالی باشد، ارزش اجاری ماهانه آن دو میلیون و هشتصد هزار تومان خواهد بود که از این مبلغ ۲۵ درصد بابت استهلاک کاسته شده (۸۰۰ هزار تومان) و از مابقی (۲ میلیون و صد هزار تومان) مالیات گرفته خواهد شد. هر چه سال‌های خالی بودن خانه بیشتر باشد، مالیات بیشتری باید بابت این خالی بودن پرداخت شود.
نکته دیگر اینکه کسانی که صاحب بیش از ۵ خانه هستند باید دو برابر مالیات بپردازند. حتی اگر خانه ۱۲۰ روز خالی بوده و در اختیار مالکی باشد که اقامتگاه دیگری دارد نیز مشمول مالیات بر خانه‌های خالی خواهد شد. فرسوده بودن خانه‌ها نیز ملاکی برای فرار از مالیات نبوده و تنها ملاک خالی بودن خانه است. همچنین میزان مالیات در نظر گرفته شده برای اشخاص حقیقی بوده و در مورد خانه‌های مربوط به دستگاه‌ها و اشخاص حقوقی، مالیات بر خانه خالی دو برابر در نظر گرفته شده است.
هر خانوار تک‌نفره یا بیشتر مکلف شده‌اند که یک اقامتگاه اعم از واحد ملکی یا استیجاری یا رایگان را به عنوان اقامتگاه اصلی خود معرفی کند و همچنین علاوه بر اقامتگاه اصلی، هر خانوار می‌تواند یکی از واحدهای تحت تملک خود را در شهری غیر از شهر محل اقامتگاه اصلی، به عنوان اقامتگاه فرعی ثبت نماید. در صورتی که اقامتگاه اصلی خانوار، تحت تملک یکی از اعضای خانوار باشد، خانوار مذکور می‌تواند حداکثر یک واحد دیگر از واحدهای تحت تملک خود را در همان شهر محل اقامتگاه اصلی به عنوان اقامتگاه فرعی ثبت نماید و در نهایت اقامتگاه‌های اصلی و فرعی که مطابق با این تبصره ثبت شده باشند مشمول پرداخت مالیات خانه‌های خالی نخواهند بود.
